Sa doktorkom Sanjom Dimitrijević, kapetanom prve klase i specijalistom ginekologije Vojnomedicinske akademije, pričali smo o prvim znacima menopaze.
*Kako izgleda period premenopauze?
“Period premenopauze može proći neopaženo, sa blagim do umjerenim simtomima ali za određeni broj žena može biti i izuzetno buran period. Obično počinje poremećajima menstrualnog ciklusa u smislu češćih menstruacija na 10-15 dana ili kašnjenjem menstruacije, zatim pojava obilnih menstruacija koje su najčešće udružene sa bolovima i osjećajem napetosti u dojkama (zbog nedostatka progesterona). Tada već žene budu u strahu jer do tada uredni ciklusi postaju neuredni, nepredvidivi. Ovi prvi simptomi nastaju zbog disbalansa hormona i predstavljaju sam početak predmenopauzalnog perioda. Zatim se javljaju talasi vrućine (valunzi) koji subjektivno mogu biti izuzetno neprijatni. Javljaju se nekoliko godina prije menopauze, a mogu trajati čak i nekoliko godina posle menopauze. Valunzi mogu biti izazvani određenim jelom i pićem ali najčešće se javljaju iznenada, traju kratko nekoliko minuta i javljaju se nekoliko puta u toku dana. Ostali simptomi koji se mogu javiti su noćno znojenje, nesanica, razdražljivost, anksioznost ili depresija, lupanje srca.”
*Kada žena može najranije da uđe u menopauzu?
“Menopauza predstavlja posljednju menstruaciju u životu jedne žene i najčešće nastupa između 45-55 godine. Međutim, često se susrećemo i sa prevremenom menopauzom koja nastupa prije 40-te godine života. Menopauza se dokazuje retroaktivno nakon 12 mjeseci od poslednje menstruacije ili na osnovu dobijenih rezultata analiziranih hormona iz krvi. Za procjenu reproduktivne funkcije jajnika i dokazivanje menopauze najčešće određujemo folikulostimulišući hormon (FSH), estradiol i antimilerijan hormon (AMH). Visoke vrednosti FSH uz niske vrijednosti estradiola i AMH ukazuju na smanjenu funkciju ili potpunu iscrpljenost jajnika.”
*Da li menopauza može da se odgodi?
“Menopauza se ne može odgoditi, ali se nažalost može ubrzati nezdravim načinom života (pušenje,alkohol, stres). Menopauza je posljedica prirodnog procesa starenja ili kako često kažemo otkucavanja biološkog sata jedne žene. Međutim, hormonskom supstitucionom terapijom, tj. dodavanjem hormona koji se smanjuju kod žena u menopauzi, a prije svega estrogena možemo odložiti degenerativni efekat na svim organima koji se inače javlja nakon menopauze.”
*Da li je opravdano mišljenje da kosti brže stradaju kod žena u menopauzi?
“Da, često se čuje da su žene zaštićene dok god ima dovoljno estrogena. Estrogen kao glavni hormon jajnika utiče na metabolizam kostiju i tačno je da se nakon menopauze često javlja ubrzani gubitak koštanog tkiva odnosno osteoporoza. Treba naglasiti da estrogen nije jedini faktor u nastanku osteoporoze već i adekvatna ishrana, unos vitamin D, fizička aktivnost i genetska predispozicija.”
*Ako pričamo o prevremenoj menopauzi: da li se može desiti da žena ipak zatrudni nakon par godina od prestanka menstruacije (izazvane menopauzom)?
“Nažalost posljednjih nekoliko decenija vlada trend da se trudnoća odlaže do poznijih godina ne razmišljajući da će tada možda biti kasno. Ukoliko je nastupila prevremena menopauza a žena ima želju da se ostvari kao majka, da ostvari trudnoću, ne treba gubiti vrijeme sa pokušajima prirodnog zatrudnjivanja jer to nije moguće, nema jajnih ćelija koje bi se oplodile. Zato se savjetuju žene koje žele da ostvare trudnoću i nakon menopauze da se obrate centrima za vantjelesnu oplodnju koje rade sa donorskim jajnim ćelijama. Jedino je tada trudnoća moguća.”
*Koliko su štetni hormoni koje žena mora piti tokom menopauze?
“Prije upotrebe hormonskih preparata u menopauzi treba dobro izvagati benefite terapije i potencijalne rizike. Svakako pre uvođenja hormonske terapije u menopauzi, neophodno je da se obavi ginekološki i ultrazvučni pregled uz opširnu anamnezu i razgovor sa ženom, obavlja se pregled dojki, analize krvi i merenje koštane gustine. Pristup što se tiče izbora terapije je individualan, daje se najmanja efikasna doza i određuje period korišćenja. Benefiti hormonske terapije su višestruki- utiču na prevenciju kardiovaskularnih bolesti, osteoporoze, povećavaju količinu kolagena u koži, smanjuju urogenitalne simptome menopauze. Najveći rizici od upotrebe hormona u menopauzi su karcinom dojke i tromboembolije, tako da se ne preporučuju ženama koje su imale karcinom dojke i koje imaju povećan rizik od razvoja carcinoma dojke.”